បរមគ្រូដ៏ល្បីល្បាញបំផុត របស់ចិន "ខុងជឺ"

ខុងជឺ គឺជាបុគ្គលមាន ឥទ្ធិពលផ្នែកគំនិត ប្រាជ្ញាដ៏សំខាន់បំផុត របស់ចិន និងត្រូវគេទទួលស្គាល់ ថាជាអ្នក ប្រាជ្ញដ៏ល្បីល្បាញ ម្នាក់លើលោក ។ ពេញ មួយជីវិតរបស់ខ្លួន ខុងជឺបានខំប្រឹងប្រែង ទូន្មានប្រៀនប្រដៅ មនុស្សឲ្យប្រព្រឹត្ត អំពើសុចរិត ប្រកាន់យកគោលការណ៍ គ្រប់គ្រងដែលត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងបង្រៀន មនុស្សឲ្យចេះរកក្តីសុខ ក្នុងជីវិតបច្ចុប្បន្នជាជាង គិតទៅដល់ជាតិមុខ ។ ដំបូន្មានរបស់ ខុងជឺ គឺជាពុទ្ធិផ្នែក ទស្សនវិជ្ជា និងជា គតិធម៌ ស៊ីជម្រៅដែលបានចាក់ឫសយ៉ាង ជ្រៅទៅក្នុងផ្នត់គំនិត របស់ជនជាតិចិន អស់ រយៈកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំ មកហើយ និងដែលពួកគេបាន នាំគ្នា គោរព ប្រតិបត្តិយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន អំពីដំបូន្មានទាំង នោះ ទុកជាគតិប្រចាំជីវិត ។ នេះជាហេតុផលដល់សំខាន់ ដែលធ្វើឲ្យចិន ជាប្រទេស ដែលអាច ថែរក្សា ប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់របស់ខ្លួន បានយ៉ាងគង់វង្សមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។

កំពូលអ្នកសិក្សារៀនសូត្រ

ខុងជឺ កើតនៅឆ្នាំ៥៥១ មុនគ្រិស្តសករាជ ក្នុងនគរលូ (តំបន់សានទុងបច្ចុប្បន្ន) កំព្រាឪពុកតាំងតែ ពីនៅកុមារ ហើយត្រូវរស់នៅ ជាមួយម្តាយដែល ប្រឈមមុខនឹងស្ថានភាពក្រីក្រ លំបាកខ្លាំង ។ ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណា ក៏ដោយម្តាយ របស់ ខុងជឺ នៅតែខិតខំជំរុញកូនឲ្យ បានរៀនសូត្រ រហូត ទាល់តែមានចំណេះវិជ្ជា យ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត ។

ខុងជឺជាមនុស្សដែលស្រឡាញ់ ការសិក្សាជាខ្លាំង ហេតុនេះហើយទើបគាត់ខំស្វះស្វែងរៀនសូត្រ មុខវិជ្ជា សព្វបែបយ៉ាង រួមទាំងក្បួន ពិធីខាង សាសនា ចម្រៀងកំណាព្យ និងក្បួនតម្រាផ្សេងៗ ដែលមានមក តាំងពី សម័យបុរាណ ។

ដោយសារតែភាពឈ្លាសវៃនេះ ធ្វើឲ្យ ខុងជឺ មានឈ្មោះល្បីល្បាញ ថាជាអ្នកដែលប្រកបដោយចំណេះដឹង សព្វបែបយ៉ាង សុសសាយ ទៅគ្រប់ ទិសទី តាំងពីអាយុមិនទាន់ដល់ ២០ឆ្នាំនៅឡើយ ។

បង្កើតសាលារៀនឯកជនមុនគេបង្អស់

ពេលមានអាយុ៣០ឆ្នាំ ខុងជឺ បានបង្កើតសាលារៀន ឯកជនមួយកន្លែង ដែលជាសាលារបស់ ខុងជឺ បាន ផ្លាស់ប្តូររូបភាព ការសិក្សាដែល ខុស ស្រឡះពីមុន ធ្វើឲ្យប្រជាជនចិនភ្ញាក់រឮក នាំគ្នាយកចិត្តទុកដាក់ និងការសិក្សា ព្រមទាំងវប្បធម៌ជាខ្លាំង ។ ខុងជឺបានប្រើវិធីដ៏សាមញ្ញ ក្នុងការ ទទួលសិស្ស ចូលរៀន ដោយ គ្រាន់តែ ជូនរបស់បន្តិចបន្តួច សម្រាប់ថ្លៃសិក្សាប៉ុណ្ណោះ ក៏គ្រប់គ្រាន់ហើយ ។ កូនសិស្សរបស់ខុងជឺ ភាគច្រើនទទួល ចំណេះដឹងបានយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ ស្ទើរគ្រប់ផ្នែក ។

ខុងជឺ ពេញចិត្តនឹងអាជីពរបស់ខ្លួនជាខ្លាំង។ គាត់បានខិតខំពុះពារអស់ពីកម្លាំង កាយចិត្តក្នុងការ បង្ហាត់ បង្រៀន និងកំណត់បទបញ្ជា ចំពោះសិស្ស យ៉ាងតឹងរ៉ឹង រហូតធ្វើឲ្យសាលារៀន របស់គាត់សម្រេច ជោគជ័យ ខ្ពស់ និងទទួលបានការគាំទ្រជាខ្លាំងពីសង្គម ចិននាសម័យនោះ ។

ការពារប្រទេសជាតិ ជួយព្រះជន្មព្រះរាជា

ខុងជឺ មានបំណងចង់ជួយអភិវឌ្ឍទឹកដីនគរលូ ឲ្យកាន់តែរឹងមាំ និងរីកចម្រើន ប៉ុន្តែគាត់ហាក់គ្មាន ឱកាស ទាល់ តែសោះ ព្រោះដោយសារតែ អស់ ពួក មន្រ្តីជំនិតនិងព្រះរាជា តែងតែនិយាយមួលបង្កាច់ ពីគាត់ ក្នុងផ្លូវ មិនល្អជាប្រចាំ ធ្វើឲ្យខុងជឺ បានទទួលតំណែងត្រឹមតែ ជាមន្ត្រីថ្នាក់ទាបជា រៀង រហូតមក ។ លុះរហូតដល់ ខុងជឺ អាយុ៥១ឆ្នាំ ទើបគាត់ទទួលរាជបញ្ជា ឲ្យមើលការខុសត្រូវ នៅក្នុងរាជធានី ។

ក្រោយពីព្រះរាជាទតឃើញស្នាដៃដ៏ជោគជ័យទាំងឡាយរបស់គាត់ ទើបព្រះអង្គទ្រង់ ព្រះរាជទាន ភារកិច្ចសំខាន់ៗ ដល់ខុងជឺ កាន់តែច្រើនឡើង បន្ថែមទៀតជាហេតុ ធ្វើឲ្យនគរលូ រីកចម្រើនយ៉ាង ឆាប់រហ័ស ហើយអ្វីដែលសំខាន់បំផុតនោះ គឺ ខុងជឺបានជួយស្រោចស្រង់ ព្រះជន្មព្រះរាជា ឲ្យរួចផុត ពីចំណាប់ខ្មាំង របស់ប្រទេសជិតខាង ដោយសារតែភាពឈ្លាសវៃរបស់គាត់ ព្រមទាំងរកដំណោះស្រាយ ក្នុងហេតុការណ៍ នោះបាន ដោយស្ងប់ ពុំមានការបង្ហូរឈាមអ្វីឡើយ ។

ទ្រឹស្តីរបស់ខុងជឺ

ខុងជឺ ជានិម្មិតរូបដ៏សំខាន់បំផុត នៃវប្បធម៌បុរាណរបស់ប្រទេសចិន ។ គាត់ពុំមែនត្រឹមតែ ជាអ្នកប្រាជ្ញខាង ប្រវត្តិសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះទេ គាត់ក៏ជា ទស្សន វិទូ ផ្នែកនយោបាយ និងសីលធម៌ដ៏ល្បីល្បាញផងដែរ ។ គាត់បានចំណាយពេលអស់ ៣០ឆ្នាំ ក្នុងការត្រាច់ចរទៅតាមតំបន់នានា ដើម្បីផ្តល់ ជាគំនិត យោបល់និង វិធីសាស្ត្រផ្សេងៗ ដល់បណ្តាអ្នកគ្រប់គ្រង ដែលជឿនិងគោរពមកលើរូបគាត់ ។

ក្រោយពេលដែលគាត់ទទួលអនិច្ចកម្មទៅ ទ្រឹស្តីបង្រៀននៅតាមសាលារៀននានា ដែលគាត់បាន បង្កើតឡើង មកនោះ គឺជាអាវុធខាងគំនិត ប្រាជ្ញា ដើម្បីទ្រទ្រង់ ដល់របបមានឥទ្ធិពល ជាខ្លាំងដល់ របបគ្រប់គ្រងរបស់ចិន ។ បណ្តាកូនសិស្សទាំងឡាយ បានយកទ្រឹស្តីរបស់ខុងជឺ មកចងក្រងជា សៀរភៅមួយក្បាល មានចំណងជើងថា “លុនវី” ដែលក្រោយមកសៀវភៅនេះ គឺជាប្រភពទិន្នន័យ ដ៏សំខាន់ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ អំពីទ្រឹស្តី របស់ខុងជឺ នេះឯង ។

យុគសម័យរុងរឿង នៃទស្សនវិជ្ជារបស់ចិន

តាំងពីបុរាណកាលមក ទស្សនវិជ្ជាចិន ឈរនៅលើការជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ព្រោះជនជាតិចិន ចូលចិត្ត គោរពប្រតិបត្តិតាម និងមាន មនសិការ សង្គមខ្ពស់ ទើបបានជាទ្រឹស្តីនៅគ្រប់លទ្ធិនានា របស់ចិន សុទ្ធតែ បង្រៀនឲ្យចេះអំពីប្រើជីវិតក្នុងសង្គម សុជីវធម៌ផ្ទាល់ខ្លួន និងគោលការណ៍ នៃការគ្រប់គ្រង ។ ប៉ុន្តែមួយ ផ្នែកទៀតគឺជាពាក្យប្រៀនប្រដៅ ដ៏ស៊ីជម្រៅនៃ សភាវៈចិត្តឬ ដែលហៅថា “អ្នកត្រាស់ដឹង” នេះឯង ។ ទស្សនវិជ្ជាចិន ទាំងពីរផ្នែកនេះ បានរីកចម្រើន ទៅរកទស្សនវិជ្ជា ពីរបែបដែលបែងចែក ពីគ្នាដាច់ស្រឡះគឺ លទ្ធិខុងជឺ និងលទ្ធិតៅ របស់ឡៅជឺ ។

មាគ៌ារបស់ខុងជឺ និងមាគ៌ារបស់តៅ

លទ្ធិខុងជឺ ផ្តោតទៅលើការរៀបចំ បែបបទសង្គមនិងជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃប្រព័ន្ធសិក្សា របស់ចិន មានក្រឹត្យ ក្រមសីលធម៌ ខ្ជាប់ខ្ជួន ដំបូន្មានប្រៀន ប្រដៅ យ៉ាងល្អិតល្អន់ និងពិធីសែនព្រេន គោរពបូជាដល់បុព្វបុរស ។ ផ្ទុយទៅវិញ លទ្ធិតៅផ្តោតសារៈសំខាន់ទៅលើមាគ៌ា រស់នៅទៅតាម ក្រមធម្មជាតិ ។ ក្តីសុខតាមទស្សនៈរបស់លទ្ធិតៅ គឺបង្រៀនឲ្យមនុស្សចេះរៀបចំ ដំណើរជីវិត ទៅតាមច្បាប់ធម្មជាតិ និង ជឿជាក់ លើបញ្ញាញាណ របស់ខ្លួនឯង ។

ឈុនឈីវៈ ស្នាដៃដ៏ឆ្នើមរបស់ខុងជឺ

នៅដំណាក់កាលចុងក្រោយ នៃជីវិតរបស់ខុងជឺ គាត់បាននិពន្ធសៀវភៅ មួយក្បាលដែលមាន ចំណងជើង ថា “ឈុនឈីវ” ជាសៀវភៅទាក់ទង និងជីវប្រវត្តិសាស្ត្រ របស់អច្ឆរិយបុគ្គល និងព្រឹត្តការណ៍សំខាន់ៗ ដែលកើតមាននៅក្នុងសង្គម រវាងឆ្នាំ៧២២ ដល់៤៤១មុន គ.ស ។ ដោយសម័យ នោះ នៅមិនទាន់មាន ក្រដាស សរសេរនៅឡើយ ទើបកាត់ត្រូវនិពន្ធសៀវភៅនេះ ដោយចារលើបន្ទះឬស្សី ។ ក្នុងកំឡុងពេលសរសេរ សៀវភៅ នេះ ខុងជឺ សំងំនៅតែក្នុងផ្ទះ ដៃម្ខាងកាន់បន្ទះឬស្សី ដៃម្ខាងកាន់ជក់ ដោយ គិតតែពីឈ្ងោកសរសេរយ៉ាង អត់ធ្មត់បំផុត ពុំខ្លាចនឿយហត់អ្វីទាំអស់ ។ ដំណែកកូនសិស្សក្រោយពីឃើញគ្រូរបស់ខ្លួន ខំប្រឹងប្រែង ធ្វើការជ្រុលហួស ពេកដូច្នេះ ពួកគេក៏ សុំចូលខ្លួន មកជួយសរសេរ តែគាត់បដិសេធ ហើយឆ្លើយទៅវិញថា ៖

“មិនបានទេ! រឿងដែលយើងកំពុងសរសេរនេះ គឺជារឿងរបស់អ្នកដែលស្លាប់ទៅហើយ… យើងចង់ បន្ថែមគំនិតខ្លះៗ ទៅក្នុងរឿងនោះ… យើងគិតថា អ្នកជំនាន់ក្រោយ និងបានយល់ពីយើង ឬអាចនឹង បន្ទោសយើងផងដែរ” ដោយសារការប្រឹងប្រែង អស់ពីកម្លាំងកាយចិត្តរបស់ខុងជឺ ទើបសៀវភៅមួយច្បាប់នេះ គឺជាសៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ និងសុក្រឹតបំផុត ។

លិទ្ធិខុងជឺនៅតៃវ៉ាន់

ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះទស្សនៈនិងវិធីគិតរបស់ជនជាតិចិនដីគោក ត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរដោយ សារតែ ត្រូវ គ្រប់គ្រងដោយរបប កុម្មុយនីស្ត ដែលជា ហេតុ ធ្វើឲ្យឥទ្ធិពល និងទស្សនវិជ្ជារបស់ ខុងជឺ ដែលធ្លាប់តែ ដិតជាប់ចំពោះជនជាតិចិន កាលពីសម័យមុននោះ ត្រូវបានប្រមូលផ្តុំ មកផ្សព្វផ្សាយ នៅតៃវ៉ាន់វិញ ។ ថ្វីត្បិតតែសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ មានការផ្លាស់ប្តូរខ្លាំងហើយក៏ដោយ តែវប្បធម៌និងទំនៀមទម្លាប់ របស់ ជនជាតិចិន នៅតែពុំមាន អ្វីខុស ប្លែកពីអតីតកាលប៉ុន្មានឡើយ ដូចជាការសែនព្រេន ដល់បុព្វបុរសជាដើម ។ ទស្សនៈរបស់ខុងជឺ ប្រៀបដូចចំណង ដែលចងភ្ជាប់ប្រជាជន ចិន ឲ្យវេញបញ្ចូលគ្នាក្នុងសង្គមតែមួយ ។

លិទ្ធិខុងជឺ មិនមែនជាសាសនាទេ ប៉ុន្តែគ្រប់ទិសតំបន់ នៃកោះតៃវ៉ាន់ តែងមានវិហារ ខុងជឺ នៅពាសពេញ ។ ពាក្យប្រៀនប្រដៅ របស់គាត់ត្រូវ បានគេ យកមកចារិក នៅតាមទីសក្ការៈបូជាផ្សេងៗ ។ ក្មេងៗទាំងឡាយ តែងត្រូវបានគេបណ្តុះបណ្តាលឲ្យសិក្សារៀនសូត្រ និងអនុវត្តតាមពាក្យ ប្រៀនប្រដៅ របស់ខុងជឺ តាំងតែ ពីតូចៗមក ដោយផ្តើមចេញពីគ្រួសារ រួមទាំងសាលារៀន ដែលជួយបញ្ជាក់បន្ថែម ទៀតទៅលើមនសិការ របស់ក្មេង។ កម្មវិធីថ្នាក់បឋមសិក្សា នៅកោះតៃវ៉ាន់ គេសង្កត់ធ្ងន់លើភាពកតញ្ញូ សេចក្តីព្យាយាម និងមនសិការ ស្នេហាជាតិជាកត្តាសំខាន់ ។ ក្មេងៗតៃវ៉ាន់ ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន នៅតែសរសេរនិង ទន្ទេញ នូវពាក្យ “ឡៃជឺ” ដែលជានិម្មិតរូបនៃ អ្នកដែលមានចិត្តកតញ្ញូ ទៅតាមដំបូន្មាន របស់ខុងជឺ ។ ទោះបីជាស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច រីកចម្រើន ទៅឆ្ងាយយ៉ាងណាហើយក្តី ប៉ុន្តែទ្រឹស្តីប្រៀនប្រដៅ របស់ខុងជឺ មិន ដែលហួសសម័យហើយ ក៏ពុំមែនជាឧបសគ្គ ក្នុងដំណើរជីវិត របស់មនុស្សសម័យថ្មីអ្វីដែរ ។

ពាក្យស្លោករបស់ខុងជឺ

ខុងជឺ ជាទស្សនវិទូមួយរូប ដែលបានទទួលការគាំទ្រ និងលើតម្កើងជាអច្ឆរិយ បុគ្គលដ៏ឆ្នើមបំផុតរបស់ ប្រទេសចិន ។ ខុងជឺ បានបង្ហាញទស្សនៈ របស់ គាត់តាមរយៈ ពាក្យស្លោកមួយចំនួន ដែលសុទ្ធតែជាពាក្យ ស្លោក មានអត្ថន័យនិងមានលក្ខណៈអប់រំជ្រាលជ្រៅបំផុត ។

គ្រាន់តែឮ ខ្ញុំនឹងភ្លេច.. បើបានឃើញ ខ្ញុំនឹងចាំ..បើបានធ្វើ ខ្ញុំនឹងយល់ ។

គោលដៅរបស់អ្នកដែលមានឧត្តមគតិខ្ពង់ខ្ពស់ គឺសច្ចធម៌ ។

ភាពល្ងង់ខ្លៅជារាត្រីកាលនៅក្នុងចិត្ត.. តែជារាត្រីគ្មានព្រះចន្ទនិងដួងតារា ។

រៀន តែមិនព្រមគិត គឺខូចខាត.. គិត តែមិនព្រមរៀន គឺគ្រោះថ្នាក់.....

អ្នកដែលពូកែនិយាយបញ្ចើចបញ្ចើ លើកជើងបញ្ជោរ មានតិចតួចណាស់ដែល ជាអ្នកមានមេត្តាធម៌ ។ ចំណែកមនុស្សប្រកាន់យុត្តិធម៌ មនុស្សដាច់ខាតមោះមុត និងមនុស្សម៉ីះៗ សាមញ្ញ មិនសូវមានវោហារ ច្រើនជាមនុស្សមានមេត្តាធម៌ ។

មនុស្សដែលប្រព្រឹត្តដោយធម៌នឹងមិនឯកោទេ ព្រោះតែមានមនុស្សគោរពស្រឡាញ់ និងយល់ចិត្តជានិច្ច ។

ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ

-កើតនៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ៥៥១ មុន គ.ស. ។

-ឆ្នាំ៥៣២ មុនគ.ស រៀបការនិងនាង យន់ក្វាន់ នៅអាយុ១៩ឆ្នាំ

-ឆ្នាំ៥៣១ មុនគ.ស ចូលបម្រើរាជការ ធ្វើជាស្មៀន យុង ឆាង នៅអាយុ២០ឆ្នាំ

-ឆ្នាំ៥៣១-៥២៤ មុនគ.ស ធ្វើការជាមន្ត្រីថ្នាក់ទាប ក្នុងចន្លោះអាយុ២០-២៧ឆ្នាំ

-ឆ្នាំ៥២១ មុនគ.ស បង្កើតសាលារៀនឯកជន ក្នុងអាយុ៣០ឆ្នាំ

ឆ្នាំ៥០០ មុនគ.ស ទទួលរាជបញ្ជាឲ្យគ្រប់គ្រងរាជធានី ក្នុងអាយុ៥១ឆ្នាំ

ឆ្នាំ៤៨០ មុនគ.ស ចន្លោះអាយុ៧១-៧២ឆ្នាំនិពន្ធសៀវភៅ “ឈុនឈីវ”

ឆ្នាំ៤៧៩ មុនគ.ស អាយុគ្រប់៧២ឆ្នាំ ទទួលអនិច្ចកម្ម ៕